Collageen

Iedereen die geïnteresseerd is in de kwaliteit van zijn huid heeft gehoord van collageen, het wondermiddel van elke goede anti-verouderingscrème. Maar dit eiwit, dat van nature aanwezig is in het menselijk lichaam, heeft nog vele andere toepassingen... Hier een blik op collageen en de voordelen ervan!

Oorsprong

Collageen wordt al duizenden jaren gebruikt in de traditionele Chinese geneeskunde om gewrichtsproblemen te behandelen: artsen uit die tijd adviseerden hun patiënten om dierlijk kraakbeen te eten, dat van nature zeer rijk is aan collageen.

Later, in de 12e eeuw, raadde de Duitse non en kerkarts Hildegard van Bingen de consumptie van kalfsvoetbouillon aan om de botten te versterken.

Pas in 1871 werd collageen echt geïdentificeerd, en een eeuw later begonnen Europese onderzoekers de effecten ervan op de menselijke gezondheid te bestuderen.

Collageen is een vezelachtig macromolecuul van het type glycoproteïne. Het is het meest voorkomende eiwit in het dierenrijk en vertegenwoordigt 30 tot 35% van alle eiwitten in het menselijk lichaam. Het is aanwezig in huid, kraakbeen, pezen, bindweefsel en ligamenten, en is verantwoordelijk voor hun structuur en sterkte.

Collageen komt van het Griekse woord kólla, dat lijm betekent, in verband met zijn klevende functies. Collageen is noodzakelijk voor de elasticiteit van de huid en de soepelheid van de gewrichten. Het kan ook water aantrekken en vasthouden in de weefsels om uitdroging tegen te gaan.

Er zijn 3 soorten collageen: collageen I in de huid en het botweefsel, collageen II in het kraakbeen en collageen III in de spieren en het bloednetwerk.

Helaas neemt de productie van collageen in ons lichaam af met de leeftijd, vooral vanaf 40 jaar. Deze afname van collageen ligt aan de basis van minder elasticiteit van de huid en kwetsbaarheid van de gewrichten en botten.

Voedingsbronnen

Relatief weinig voedingsmiddelen bevatten collageen.

Het zit in vlees: met name in de gelatineachtige delen van het vlees, zoals de poten of benen, de staart, de snuit, de mergpijpjes... Ook kalfsbouillon is een interessante bron van collageen.

Het membraan van de eierdooier bevat ook collageen.

Collageen komt ook voor in de huid, botten en schubben van vissen. Dierlijke gelatine ten slotte wordt gemaakt van dierlijke grondstoffen die rijk zijn aan collageen.

Voordelen en deugden

Gewrichtspijn

Collageen is een belangrijk bestanddeel van gewrichten en zorgt voor hun samenhang en elasticiteit. Wanneer pijn optreedt, als gevolg van ouderdom of intense fysieke activiteit, wordt dit meestal in verband gebracht met een verslechtering van het bindweefsel, dat zelf uit collageen bestaat.

Een Amerikaanse studie uit 20081 onderzocht de effecten van een collageenhydrolysaat op gewrichtspijn bij atleten. De resultaten suggereren dat "atleten die collageenhydrolysaat consumeren parameters (zoals pijn) die de sportprestaties negatief beïnvloeden, kunnen verminderen".

Een jaar later, in 20092 , werd in een gerandomiseerde studie het effect van collageenhydrolysaat op gewrichtscomfort onderzocht. De resultaten toonden "een significante verbetering van het comfort van het kniegewricht zoals beoordeeld door visuele analoge schalen om pijn te beoordelen en de Womac-pijnsubschaal."

Artrose

Een klinisch onderzoek uit 20083 aan de Anhui Medical University in China vergeleek het effect op RA van uit kippen verkregen type II-collageen (CCII) en een basisbehandeling voor reumatoïde artritis (RA) - genaamd methotrexaat (MTX). De resultaten van het onderzoek wezen erop dat kippencollageen type II "effectief is bij de behandeling van RA". CCII wordt goed verdragen en de incidentie van bijwerkingen met CCII is lager dan met MTX.

Een studie uit 20164 probeerde de werkzaamheid van ongedenatureerd collageen type 2 (UC-II) op osteoartritis kniepijn te beoordelen. De conclusie was dat "UC-II de kniegewrichtssymptomen bij proefpersonen met knieartrose verbeterde en goed werd verdragen."

Huidkwaliteit en jeugdigheid

De collageensynthese daalt met ongeveer 1,5% per jaar vanaf de leeftijd van 25 jaar. Het niveau van het lichaamscollageen is dus met 30% verminderd op 40-jarige leeftijd en met 60% op 60-jarige leeftijd. Dit collageentekort, dat met de leeftijd toeneemt, houdt rechtstreeks verband met een afname van de kwaliteit van de huid, die met de jaren dunner, kwetsbaarder en rimpeliger wordt.

Uit een Braziliaanse studie uit 20135 blijkt dat een dagelijks supplement met collageenhydrolysaat gedurende 4 weken doeltreffend is om de elasticiteit van de huid te verbeteren. Dezelfde auteurs toonden een jaar later6 aan dat een orale behandeling met collageenpeptiden gedurende 8 weken de huidrimpels verminderde.

Dosering

Collageen moet bij voorkeur vóór de maaltijd worden ingenomen en de opname ervan wordt bevorderd door vitamine C, vandaar het belang van de combinatie van beide elementen.

Voor de dosering van voedingssupplementen met collageen bestaat geen precieze officiële aanbeveling. De fabrikanten bevelen doseringen van 1 tot 5 g per dag aan.

De kuren moeten ten minste 3 maanden worden gevolgd, zodat de patiënt de effecten kan beoordelen.

In de cosmetologie wordt collageen gebruikt in de samenstelling van crèmes of serums, die meestal één of twee keer per dag op de huid worden aangebracht.

Bijwerkingen en contra-indicaties

Collageensupplementen worden over het algemeen goed verdragen. In enkele zeldzame gevallen kunnen ze lichte maagdarmstoornissen veroorzaken.

Mensen met nierinsufficiëntie moeten hun arts raadplegen alvorens collageenhydrolysaat te gebruiken.

Referenties

1. Clark KL, Sebastianelli W, Flechsenhar KR, et al. Onderzoek van 24 weken naar het gebruik van collageenhydrolysaat als voedingssupplement bij sporters met activiteitsgerelateerde gewrichtspijn. Curr Med Res Opin. 2008;24(5):1485-1496. doi:10.1185/030079908x291967

2. Benito-Ruiz P, Camacho-Zambrano MM, Carrillo-Arcentales JN, et al. A randomized controlled trial on the efficacy and safety of a food ingredient, collagen hydrolysate, for improving joint comfort. Int J Food Sci Nutr. 2009;60 Suppl 2:99-113. doi:10.1080/096374802498820.

3. Zhang LL, Wei W, Xiao F, et al. A randomized, double-blind, multicenter, controlled clinical trial of chicken type II collagen in patients with rheumatoid arthritis. Arthritis Rheum. 2008;59(7):905-910. doi:10.1002/art.23824.

4. Lugo JP, Saiyed ZM, Lane NE. Werkzaamheid en verdraagbaarheid van een ongedenatureerd type II collageensupplement bij het moduleren van knieartrose symptomen: een multicenter gerandomiseerde, dubbelblinde, placebogecontroleerde studie. Nutr J. 2016;15:14. Gepubliceerd 2016 jan 29. doi:10.1186/s12937-016-0130-8.

5. Proksch E, Segger D, Degwert J, Schunck M, Zague V, Oesser S: Oral Supplementation of Specific Collagen Peptides Has Beneficial Effects on Human Skin Physiology: A Double-Blind, Placebo-Controlled Study. Skin Pharmacol Physiol 2014;27:47-55. doi: 10.1159/000351376

6. Proksch E, Schunck M, Zague V, Segger D, Degwert J, Oesser S: Oral Intake of Specific Bioactive Collagen Peptides Reduces Skin Wrinkles and Increases Dermal Matrix Synthesis. Skin Pharmacol Physiol 2014;27:113-119. doi: 10.1159/000355523