IJzer

IJzer is een spoorelement dat in sporenhoeveelheden in het lichaam voorkomt, maar absoluut essentieel is voor de goede werking ervan! Het is ook het 26e chemische element van het periodiek systeem, met als symbool Fe. Focus op dit element synoniem met kracht...

Oorsprong

Bijna 15 eeuwen voor Christus, in de Grote Pyrus van Berlijn (Papyrus over de Egyptische geneeskunde) werd ijzer voor het eerst genoemd voor therapeutisch gebruik. Het werd vermalen en verdund in water gebruikt als middel tegen beten van giftige dieren. Later, in de oudheid, was in wijn verdund ijzervijlsel een vroege behandeling voor ijzertekort. In 1681 bestudeerde de Engelse arts Thomas Sydenham het effect van ijzer op chlorose, wat toen de diagnose was van bloedarmoede door ijzertekort. Ten slotte ontwikkelde de arts Jean-Pierre Blaud in 1831 de eerste moderne formulering van ijzer op basis van ijzersulfaat.

Voedingsbronnen

In voedsel bestaat ijzer in twee vormen: haemijzer, dat verbonden is met haem en dus met bloed, en niet-haemijzer. Vlees, gevogelte, vis en zeevruchten bevatten zowel heem- als non-heemijzer, terwijl planten (oliehoudende zaden, granen, fruit, groenten), eieren en zuivelproducten alleen non-heemijzer bevatten. Heemijzer wordt vijf keer beter door het lichaam opgenomen dan non-heemijzer, dus met deze factor moet rekening worden gehouden wanneer het ijzergehalte van verschillende voedingsmiddelen wordt vergeleken.

Wat haemijzer betreft, zijn de beste bronnen van ijzer slachtafval, rood vlees en schelpdieren. Bloedworst staat bovenaan (22,8 mg/100 g), gevolgd door varkenslever (18 mg/100 g), kippen- of eendenlever (12 mg/100 g), nieren (12 mg/100 g), mosselen (10,9 mg/100 g), runderlever (6 tot 7 mg/100 g), kalfslever (5 tot 6 mg/100 g), oesters (5 tot 9 mg/100 g), tofu (5 mg), rundvlees (4 mg) en mosselen (2,8 mg/100 g).

Wat betreft niet-haem ijzer staan sesamzaadjes op kop (14,6 mg/100 g), gevolgd door ongezoet cacaopoeder (10,9 mg/100 g), linzen en witte bonen (5 tot 8 mg/100 g), pijnboompitten en cashewnoten (4,6 tot 5 mg/100 g), spinazie (3,4 mg/100 g) en eieren (2,6 mg/100 g).

Goed om te weten: vitamine C verhoogt de opname van non-heemijzer door het lichaam. Aarzel niet om bij een tekort uw gerechten te kruiden met citroensap, of uw maaltijd af te sluiten met een vrucht die rijk is aan vitamine C.

Voordelen en deugden

IJzer is een bestanddeel van de hemoglobine in de rode bloedcellen. Het heeft het vermogen om zuurstof te binden in de bloedcellen, waardoor zuurstof kan worden geleverd aan de verschillende organen van ons lichaam.

IJzer komt ook voor in myoglobine, de spiercellen die zuurstof opslaan, wat essentieel is voor de spierfunctie.

Ten slotte is ijzer een bestanddeel van verschillende enzymen die betrokken zijn bij de synthese van DNA of catecholaminen zoals adrenaline.

Dosering

IJzer wordt niet door het lichaam gesynthetiseerd, dus moet het dagelijks via de voeding worden toegediend. De dagelijkse behoefte aan ijzer wordt geschat op ongeveer 11 mg per dag. Deze behoefte neemt aanzienlijk toe bij vrouwen in de vruchtbare leeftijd, omdat hun menstruatiecyclus maandelijks bloedverlies en dus ijzerverlies veroorzaakt. De dagelijkse behoefte van vrouwen in de vruchtbare leeftijd bedraagt daarom ongeveer 16 mg ijzer per dag.

In 2011 schatte de Wereldgezondheidsorganisatie dat bijna 30% van de vrouwen in de vruchtbare leeftijd een ijzertekort had. Zwangere vrouwen hebben tot 35 mg ijzer per dag nodig om het verhoogde bloedvolume en de ontwikkeling van de foetus en de placenta op te vangen.

Aangezien de natuur goed in elkaar zit, neemt de absorptiesnelheid van ijzer toe wanneer onze voorraden (ferritine) afnemen en omgekeerd, zodra onze voorraden hoog zijn, neemt de absorptiesnelheid van het ijzer dat we innemen af.

Bijwerkingen en contra-indicaties

Hoewel ijzer het meest voorkomende mineraal is in Frankrijk, kan het ook in overmaat aanwezig zijn in het lichaam, en dan heeft het een oxiderende werking die zelfs in verband kan worden gebracht met een verhoogd risico op een hartinfarct. Pas dus op met zelf suppletie met ijzer die niet gepaard gaat met een echt tekort. Het is aan de arts om een ijzertekort vast te stellen dat echte medische suppletie verdient.

Anderzijds, wanneer het aanwezig is in een vitaminecomplex, zijn de hoeveelheden ijzer klein en vormen ze meestal geen probleem.

IJzersuppletie kan een wisselwerking hebben met veel geneesmiddelen, zoals maagzuurremmers, antibiotica en niet-steroïde ontstekingsremmers.

Mensen met hemochromatose (abnormale ophoping van ijzer in het lichaam) moeten uiteraard elke vorm van ijzersuppletie vermijden, en ook hun inname van voedingsmiddelen die rijk zijn aan hemo-ijzer beperken.